ZACHTMOEDIG

Zalig de zachtmoedigen,
Want zij zullen de aarde beerven.
Mattheus 5: 5

De man Mozes was zeer zachtmoedig,
meer dan elke andere roodbloedige mens
op het aanschijn van de bloedrode grond.
Numeri 12: 3

Dan zegt de Ene tot hem (Mozes):
dit is het land dat ik heb gezworen
aan Abraham, Isaak en Jakob,
toen ik zei:
aan jouw zaad zal ik het geven!-
ik heb het je doen zien met eigen ogen,
maar je zult daarheen niet oversteken!
Deuteronomium 34: 4

Bovenstaande bijbelteksten heb ik hier eens bij elkaar gezet. Allereerst de uitspraak van Jezus: “Zalig de zachtmoedigen, want zij zullen het land (of de aarde) beerven”. Ik weet niet of iedereen uit de bergrede zelf een tekst op zich zelf toepast, maar deze ‘is voor mij’. Met zicht op een verre toekomst een zekere en hoopvolle uitspraak. Iedereen die nu zachtmoedig is – in mijn ogen die de schepping zachtmoedig beheerd – zal in het nieuwe Koninkrijk van God dat ook mogen voortzetten.

Maar Jezus’ uitspraak is ook een ‘zware’. Daarom heb ik de teksten uit het oude testament erbij gezet. Daarin wordt van Mozes gezegd dat hij de zachtmoedigste mens was die ooit leefde en dat er niemand was die zachtmoediger was dan hij.
Toch mocht hij geen vierkante centimeter van het beloofde land van de Joden beerven. Hij, de zachtmoedigste aller tijden mocht het zien, maar niet betreden. Ik heb mij vaak afgevraagd wat ik bezielde, als ik van God een stukje land heb gebeden.
Mijn beide grootvaders, allebei veehouders, hebben uiteindelijk hun land weer moeten opgeven. Net als veel andere kleinere boeren dat sinds de tweede wereldoorlog hebben moeten doen. Vielen zij onder Gods oordeel?

Ik vermoed van niet. Ik denk niet dat de kleine boer allemaal heilige boontjes waren, maar ik kan mij van mijn opa’s wel een zekere zachtmoedigheid spreken in de omgang met het vee en het land en personeel. Ik kan mij echter van mij zelf herinneren hoe ik woest over het voerhek van een moderne loopstal sprong om twee koeien uit elkaar te trappen die elkaar met hun horens bewerkten. Later heb ik nog meegeholpen om de koeien te onthoornen – ik voel nog het warme bloed over mijn gezicht spuiten, dat uit de stompen spoot.

In onze huidige tijd en wereld, lijkt het wel of juist de onzachtmoedigen de aarde hebben beerft. Dat klopt, zij hebben dat genomen. Jesaja 5: 8 profeteert: Wee wie hun huis aan huis laten raken, veld tot veld laten naderen,- totdat er geen plaats meer is en gij alleen gezeten zijt in de ruimte van het land. Dat is gebeurt met de kleine boeren in Europa, de voormalige communistische landen en Amerika. Als je als kleine boer niet mee kon met de moderne bedrijfsvoering was je onrendabel; als je weigerde die gele oormerken in te doen, kon je stoppen. Degenen die weigerden waren voor de groter geworden boeren klootzakken (zelf gehoord tijdens een critisch landbouwberaad – dat bestond toen nog). Of lees het verhaal (of bekijk de oude film) “The grapes of wrath”, over hoe men de kleine boeren beschaving bijbracht. En wie de filmdocumentaire “Ons dagelijks brood” heeft gezien, weet in welke horror we de schepping – van varken tot en met bloemkool – met onze moderne techniek en wetenschap hebben gedreven.

Als consument hebben we ons ook daarin mee laten sleuren. We voelen niet meer de directe band met de boer, zijn vee en het land. De bank, de industrie, de supermarkt zijn er tussen gaan zitten. Ook een film als “Ons dagelijks brood” maakt niet zoveel indruk dat we ons leven radicaal omgooien. Ook als christenen die de moderne wetenschap en techniek als de gaven Gods hebben ingelaten in ons leven, beseffen niet aan welke afgoden we zijn overgeleverd. Onze christelijke ethiek, ons goedbedoelde milieubewust leven legt het af tegen deze machten.

Toch is het mogelijk. Toch moet het mogelijk zijn. Toch zegt Jezus dat we in deze tijd zachtmoedig kunnen zijn. In het vervolg op de bergrede zegt Jezus dat Hij de wet kwam vervullen (Matth. 5: 17 – 48), dat wil zeggen vervolmaken, verscherpen. Hij heeft ook de ‘kleine geboden’ van Mozes over de landbouwlandbouw vervolmaakt. Hoe? – dar probeer ik nu achter te komen. Boeren nu gehoorzamen nog niet eens de oudtestamentische invulling! Als nieuwe schepping van God vervult met de heilige Geest, dan kunnen we zachtmoedig zijn. Dat kan niet anders. Maar het zal verder gaan dan ons milieubewust getob over wel of geen spaarlampen of steeds maar weer denken dat we nu toch echt minder vlees zouden moeten eten.

Als God bestaat en dezelfde is als vroeger, dan kan onze huidige manier van omgaan met het land niet langer standhouden. Ik denk dat we terug moeten naar een directe band met het land, de arbeid met je handen en het contact met ons voedsel. Op je eigen hectare land, je volkstuin, op je balkon, bij de buurman-boer of hoe dan ook. Maar ik ga het jou niet zeggen. Ik ga het zelf doen.

In de filmdocumentaire “Paul dan sa vie (2008)” zie je een boer die op een buitengewoon zachtmoedige wijze zijn land, zijn vee en akker met liefde bewerkt. In een interview met een Nederlandse journalist benadrukt hij dat heel scherp: dat hij zijn harde werken heeft opgedragen aan zijn Heer, de schepper van hemel en aarde. Zo’n boer wil ik zijn.